Zapraszamy do zapoznania się artykułem prasowym przygotowanym przez włoski zespół lekarzy weterynarii.
Otodine® (Tris-EDTA i dwuglukonian chlorheksydyny 0,15%)
Nowy produkt do stosowania miejscowego w przypadku bakteryjnego Otitis Externa u psów
G. GHIBAUDO*, L. CORNEGLIANI, P.A. MARTINO§
* Clinica Veterinaria Malpensa, Samarate (Varese) (I), ° Ambulatorio Veterinario Associato (Torino) (I)
§ Università degli Studi di Milano, Facoltà di Medicina Veterinaria (Milano) (I)
Streszczenie
Otodine® (ICF srl, Italy) jest nowym produktem do stosowania miejscowego do uszu zawierającym Tris EDTA (tromethamine) i roztwór 0,15% dwuglukonianu chlorheksydyny. Produkt ten był badany na 11 psach cierpiących na przewlekłe, oporne na leczenie bakteryjne zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego i we wszystkich przypadkach opisano dobrą tolerancję na leczenie. 6 z 11 psów zostało wyleczonych po 2 tygodniach stosowania wyłącznie Otidine®, natomiast 4 z 11 po czterech tygodniach stosowania Otodine® i enrofloksacyny. Badania pokazały, że roztwór do stosowania do ucha był pomocny w leczeniu przewlekłego bakteryjnego otitis externa u psów i był bardzo dobrze tolerowany (Ghibaudo i inni 2004). Właściwości i mechanizm działania tych cząsteczek opisano w poniższym artykule.
Słowa kluczowe: chlorheksydyna, EDTA, bakterie, zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego, pies.
Otitis externa jest jednym z najczęściej występujących, wieloczynnikowym objawem w dermatologii weterynaryjnej. Identyfikacja czynników predysponujących, pierwotnych, wtórnych i wikłających jest konieczna dla prawidłowego leczenia. Chociaż duża ilość przypadków jest związana z chorobą podstawową, wtórna proliferacja bakteryjna stanowi czynnik zaostrzający objawy kliniczne i powinna być zawsze kontrolowana.
Tris-EDTA (kwas etylenodwuaminoczterooctowy ) ma działanie bakteriobójcze, łączy dwuwartościowe kationy (Mg++ i Ca++) poprawiając przepuszczalność błon oraz zmieniając stabilność rybosomów (Roberts i inni 1970). Wydaje się, że EDTA przytwierdza się do jonów metali, gdzie konkuruje z aminoglikozydami o receptory w ścianie komórkowej. Wykazano, że Tris-EDTA ma dobre działanie synergistyczne jeśli jest stosowany z amikacyną i neomycyną (Sparks i inni 1994). EDTA ma bezpośrednie działanie bakteriobójcze na Pseudomonas aeruginosa poprzez chelatowanie jonów metali niezbędnych dla zapewnienia integralności ściany komórkowej, poprzez inaktywację pompy w ścianie bakterii gram ujemnych i inaktywacji enzymów wytwarzanych przez Pseudomonas, które mogą wywołać owrzodzenie i martwicę tkanek. Roztwory buforowe zawierające tromethaminę (Tris) są stosowane do wzmocnienia działania EDTA na Pseudomonas aeruginosa i inne organizmy gram ujemne (Goldschmidt i Wyss 1967). Inny mechanizm działania na bakterie gram ujemne, takich jak Escherichia coli i Pseudomonas aeruginosa mają niektóre składniki powierzchniowo czynne (np. EDTA, kationowy peptydowy lizozym i antybiotyki działające na ścianę komórkową) wydają one się być zdolne do degranulacji autolizyn związanych z warstwą peptydoglikanu, tak więc są one sztucznie pobudzane do lizy bakteryjnej (Watt and Clarke 1994).
Ostatnia praca wykazała, że Tris-EDTA jest zdolny do obniżenia minimalnego stężenia hamującego (MIC) enrofloksacyny przeciw opornym na działanie ciprofloksacyny Pseudomonas aeruginosa (Gotthelf 2003). W ten sposób kombinacja aminoglikozydu lub fluorochinolonu i Tris-EDTA jest skuteczna przeciwko bateriom wywołującym otitis externa/media, włączając Staphylococcus intermedius, Proteus mirabilis, Escherichia coli i Pseudomonas aeruginosa.
Buforowy roztwór Tris-EDTA jest mniej skuteczny w zwalczaniu bakterii gram dodatnich niż gram ujemnych. Optymalne pH dla aktywności aminoglikozydów i roztoworu bufowowego Tris-EDTA wynosi około 8,0 (Wooley i inni 1983); działania wielu antybiotyków są wzmacniane przez pH zasadowe i mają zmniejszoną skuteczność w kwaśnym pH. Dwuglukonian chlorheksydyny ma działanie antyseptyczne (bakterie i grzyby), jej działanie polega na wpływaniu na bakteryjną ścianę komórkową powodując precypitację międzykomórkową i inhibicję ATP, ma działanie dezynfekcyjne w niskim stężeniu, nie działa drażniąco i nie jest inaktywowana przez substancje organiczne (Griffin 1993). Nowy roztwór (Otodine®) zawiera obydwie te cząsteczki, obie o działaniu bakteriobójczym: dwuglukonian chlorheksydyny 0,15% oraz Tris-EDTA. Przede wszystkim związek ten ma działanie synergistyczne: chlorheksydyna zwiększa swoją aktywność o 99% (Harper 1983). Ponadto chlorheksydyna w tym stężeniu nie jest ototoksyczna: roztwór zawierający 0,20% chlorheksydyny nie wywołuje neurotoksyczności przedsionkowej i ślimakowej u psów z całą oraz chirurgicznie przeciętą błoną bębenkową (Merchant i inni 1993). Tworzenie się antybiotykooporności jest często obserwowane, szczególnie w przypadku przewlekłych bakteryjnych zapaleń zewnętrznego przewodu słuchowego, związanych z obecnością bakterii gram ujemnych. Taka sytuacja jest często związana z brakiem identyfikacji czynników pierwotnych oraz brakiem ich leczenia, co prowadzi do przechodzenia ostrego bakteryjnego otitis w przewlekłe i nawracające.
Bakteryjne otitis externa u psów są częste i jeżeli nie są prawidłowo leczone przechodzą w postać przewlekłą (zwłóknienie, zwężenie, mineralizacja), błona bębenkowa pęka i dochodzi do powstania otitis media. Przewlekłe bakteryjne zapalenie ucha powoduje wytworzenie się antybiotykooporności, co jest często związane z nadmiernym stosowaniem wielu rodzajów antybiotyków. U ludzi szczepy MRSA (szczepy meticilinooporne Staphylococcus aureus) rozprzestrzeniają się coraz bardziej i eksperci uważają, że to samo u zwierząt jest tylko kwestią czasu.
Istnieje obawa, że koty i psy mogą przenosić oporne gronkowce na ludzi (Hnilica i May 2004). Stosowanie produktu (Otodine®) pozwala na oszczędne stosowanie antybiotyków a we wszystkich przypadkach, gdy jej samodzielna skuteczność nie jest dostateczna na stosowanie jej wraz z antybiotykami działającymi w pH zasadowym (fluorochinolony, aminoglikozydy) co pozwoli na przewyższenie MIC (Ghibaudo i inni 2004). W weterynarii zostało dowiedzione wzmocnienie aktywności działania antybiotyków przez Tris-EDTA przeciwko klinicznie wyizolowanym, opornym bakteriom gram dodatnim (Farca i Nebbia 1994) oraz aktywności antybiotyków w kierunku bakterii wywołujących otits, dermatitis i cystitis (Farca i Piromalli 1997), natomiast połączenie Tris- EDTA i chlorheksydyny było bardziej skuteczne w porównaniu do samej chlorheksydyny i jej działania na gatunki Acinetobacter, Citrobacter, Enterobacter, Escherichia coli, Proteus mirabilis, Providence, Pseudomonas, Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis i Streptococcus faecalis (Harper i Epis 1987).
Piśmiennictwo
Farca AM, Nebbia P, Re G. (1994) Potentiation of antibiotic activity by EDTA-tromethamine against three clinically isolated gram-positive resistant bacteria. An in vitro investigation. Vet Res Commun 18(1),1-6
Farca AM, Piromalli G, Re G (1997) Potentiation of antibiotic activity by EDTA-Tris on the activity of antibiotics against resistant bacteria associated with otitis, dermatitis and cystitis. J Small An Practice 38:243-5
Ghibaudo G.; Cornegliani L.; Martino P. (2004) Evaluation of the in vivo effects of Tris-EDTA
and chlorhexidine digluconate 0.15% solution in chronic bacterial otitis externa: 11 cases
Proceedings 5th World Congress of Veterinary Dermatology, 25 to 28 August, Vienna, Austria
Veterinary Dermatology 2004, 15 (Suppl. 1), pp 65
Goldschmidt MC, Wyss O (1967) The role of Tris in EDTA toxicity and lysozyme lysis. J Gen Microbiol 47: 421-431
Gotthelf L.N. (2003) Evaluation of the in vitro effect of Tris-EDTA on the minimum inhibitory
concentration of enrofloxacin against ciprofloxacin resistant Pseudomonas Aeruginosa
Proceedings 19th Annual Congress of ESVD-ECVD September 4 to 6 , Tenerife, Spain pp 145
Gray G.W., Wilkinson S.G. (1965) The action of ethylenediaminetetra-acetic acid on Pseudomonas aeruginosa. J Appl Bact 28(1): 153-164
Griffin CE (1993) Otitis externa and otitis media. In: Current Veterinary Dermatology: The Art and Science of Therapy. Griffin CE, Kwochka KW, Macdonald JD (eds):. St. Louis, Mosby-Year Book, pp 245–262
Harper WE. (1983) Simple additives to increase the activity of chlorhexidine
digluconate against urinary pathogens. Paraplegia Apr; 21(2):86-93
Harper WE, Epis JA. (1987) Effect of chlorhexidine/EDTA/Tris against
bacterial isolates from clinical specimens. Microbios. 51(207):107-12
Hnilica KA,May (2004) Staphylococcal pyoderma: an emerging problem. E. Compend Contin Educ Pract Vet ,26:560-568
Merchant SR, Neer TM, Tedford BL, et al. (1993) Ototoxicity assessment of a chlorhexidine otic preparation in dogs. Prog Vet Neurol 4, 72-75
Sparks TA, Kemp DT, Wooley RE, Gibbs PS. (1994) Antimicrobial effect of combinations
of EDTA-Tris and amikacin or neomycin on the microorganisms
associated with otitis externa in dogs. Vet Res Commum. 18(4): 241-9
Roberts NA, Gray GW, Wilkinson SG (1970) The bactericidal action of ethylenediaminetetra-acetic acid on Pseudomonas aeruginosa. Microbios 2 (7-8):189-208
Watt, S. R., and A. J. Clarke. (1994) Role of autolysins in the EDTA-induced
lysis of Pseudomonas aeruginosa. FEMS Microbiol. Lett. 124:113–120
Wooley RE, Jones MS (1983) Action of EDTA-Tris and antimicrobial agent combinations on selected pathogenic bacteria Vet Microbiol Jun;8(3):271-80
Tłumaczenie i zgodność merytoryczna – dr n. wet. Dorota Pomorska