Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Witaminy jako organiczne substancje, niezbędne do podstawowych funkcji życiowych, warunkują utrzymanie zdrowia i produkcyjności zwierząt. Niejednokrotnie posiłki naszych pupili są mało zróżnicowane co sprzyja niedoborom witamin, dlatego ważne jest aby wybierać pożywienie i suplementy, wzbogacone o te niezbędne substancje. Szczególnie należy zwrócić uwagę, podczas osłabienia organizmu, zwłaszcza po profilaktycznym, bądź leczniczym stosowaniu chemioterapeutyków.
Ze względu na rozpuszczalność witaminy zostały podzielone na dwie grupy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K, F) i rozpuszczalne w wodzie (witaminy z grupy B, C, PP). Należy podkreślić, że niektóre syntetyczne postacie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach są również rozpuszczalne w wodzie.
Produkty, które oferujemy Państwu, zawierają w swym składzie wymienione poniżej witaminy, które w konkretnym zastosowaniu optymalnie wpływają na zdrowie zwierząt.

Witamina A (Vitaminum A, retinol, Axerophtolum)

Retinol jest długołańcuchowym alkoholem, rozpuszczalnym w tłuszczach, występującym w kilku izomerach. Najbardziej aktywna substancją jest trans-retinol, otrzymywany syntetycznie w postaci czystej. . Głównym, naturalnym źródłem tej witaminy w żywności są: jaja, wątroba, tran, masło, mleko. Funkcje biologiczne witaminy A to synteza rodopsyny( udział w procesie widzenia), pobudzenie wzrostu w młodych organizmów, oraz ochrona czynności komórek nabłonkowych i błon śluzowych.
Aldehydowa postać witaminy A nazywana jest retinolem, a kwasowa - kwasem retinowym.
Prekursory witaminy A – karoteny (alfa, beta, gama)występują tylko w świecie roślinnym. Największym ich źródłem jest marchew, pomidory, liście szpinaku, lucerna, sałata. Karoteny występujące w roślinach zostają przekształcone w witaminę A w ścianie jelita cienkiego oraz w wątrobie, gdzie jest magazynowana. Jeżeli pojemność magazynowania wątroby przy dawce >2mg/kg m. c. zostanie przekroczona, występują objawy toksyczne.
Objawy niedoboru witaminy A to przede wszystkim, podatność na infekcje, zmiany chorobowe na skórze i błonach śluzowych, zaburzenia płodności i upośledzenie wzroku.
Uwagi:
Karoteny są podstawowym źródłem witaminy A u zwierząt trawożernych. Przy podawaniu syntetycznych karotenów z pokarmem należy pamiętać, że u kotów nie następuje przekształcenie tej prowitaminy w witaminę A i należy im podawać witaminę gotową.
W dermatologii kwas retinowy jest wykorzystywany w postaci kremu, żelu, roztworu, przy nadmiernym rogowaceniu skóry i trądziku pęcherzykowatym.

Witamina D3 (cholekalcyferol)

Witamina ta jest pochodną cyklopentanoperhydrofenantrenu. Pod wpływem promieni nadfioletowych z 7-dehydrocholesterolu w tkankach zwierząt formowana jest witamina D³(cholekalcyferol). Drugim źródłem witaminy D³ dla zwierząt jest jej suplementacja z karmą w stanach niedoboru.
Witamina D jest niezbędna do absorpcji wapnia i fosforanów z przewodu pokarmowego i dla ich transportu w organizmie. Poziom jonów Ca²+ i PO4 we krwi jest wypadkową wchłaniania w jelitach, odkładania w kościach oraz wydalanie przez nerki a ich optymalne stężenie warunkuje aktywność witaminy D, parathormonu i kalcytoniny.

Witamina D gromadzi się w wątrobie, skąd jest transportowana do tkanek w postaci wolnej lub związanej z alfa2-globulinami do krwi. Różnorodne funkcje witaminy D w organizmie wymagają utrzymania odpowiedniego stężenia wapnia we krwi. Umożliwia to współdziałanie witaminy D3 i parathormonu w uwalnianiu Ca2+ i PO4 z kości. Ponadto mechanizm działania witaminy D jest związany ze zwiększeniem przepuszczalności błony śluzowej jelita dla jonów Ca2+ i włączeniem wapnia przyjmowanego z karmą do systemu aktywnego transportu.
Witamina D3 pobudza również syntezę białka wiążącego wapń oraz hamuje wchłanianie zwrotne w kanalikach nerkowych jonów PO4 i Ca2+. U zwierząt rosnących wapń i fosfor są odkładane w kościach, kiedy ich stężenie we krwi jest wystarczająco wysokie.
Niedobór witaminy D3 objawia się zahamowaniem wzrostu i utratą masy ciała, usztywnieniem i bolesnym poruszaniem, obrzękami stawów, zmiękczeniem i zniekształceniem kości.
Stosuje się ją w przypadkach zahamowania wzrostu i zaburzeniu rozwoju kośćca, krzywicy i osteomalacji, osteoporozie u starych psów, tężyczce, przewlekłym nieżycie układu oddechowego, chorobach zakaźnych, trudnym gojeniem się ran.
Witamina D, podobnie jak witamina A magazynowana jest w wątrobie i dlatego łatwo jest doprowadzić do hiperwitaminozy. Przedawkowanie tej witaminy objawia się podobnymi symptomami jak jej niedobór. Objawy przedawkowania witaminy D mają charakter przewlekły i charakteryzują się hiperkalcemią, zmniejszeniem mineralizacji kości oraz odkładaniem się wapnia w nerkach i wielu tkankach. Hiperwitaminoza D występuje najczęściej u szczeniąt oraz psów dorosłych , otrzymujących nadmierną ilość witamin w diecie.

Witamina E (α-tokoferol, Vitaminum E)

Jest to ogólna nazwa dla grupy aktywnych biologicznie tokoferoli. Głównym, naturalnie występującym związkiem jest d-alfa-tokoferol. Witamina ta jest szeroko rozpowszechniona w świecie roślinnym. Źródłem jej są min. olej sojowy, kiełki ryżu, kiełki pszenicy, kukurydza, lucerna i siano lucerny.
Dominującą funkcją tej witaminy są właściwości przeciwutleniające. Chroni ona nienasycone kwasy tłuszczowe przed utlenianiem oraz zwiększa utlenianie glukozy i rozpad glikogenu w organizmie. Ochrona nienasyconych kwasów tłuszczowych prowadzi do stabilizacji błon komórkowych, ponieważ kwasy te stanowią istotny składnik tych błon. Zapotrzebowanie na witaminę E zależne jest od zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie. Zwiększenie zawartości tych kwasów zwiększa również poziom dziennego zapotrzebowania na witaminę. Witamina E hamuje tworzenie toksycznych nadtlenków, reguluje rozwój i utrzymuje funkcje gonad, zapobiega degeneracji mięśni szkieletowych i wątroby, zwiększa aktywność obronną organizmu oraz odporność na zakażenia bakteryjne i wirusowe.
Objawami niedoboru tej witaminy są: zaburzenia płodności, skłonność do poronień, zwyrodnienie jąder, degeneracja mięśnia sercowego, i mięśni szkieletowych, zmiany tkanki tłuszczowej (yellow fat disease)
Wiele przypadków spowodowanych niedoborem witaminy E ulega poprawie w wyniku podawania selenu, dlatego łączenie tych dwóch składników w terapii daje często korzystne wyniki.
Witamina E w porównaniu z witaminami A lub D jest relatywnie nietoksyczna. Górna granica bezpieczeństwa dla jej przyjmowania wynosi w przybliżeniu 100 krotność zapotrzebowania w diecie.